Myftinia Shkodër

"Po ndave zeqat, t'ndihmon Zoti!", më tha një burrë i vjetër intelektual shkodran, paraditen e sotme. Ai përherë flet me urtësi dhe me një bagazh dituror për t'u pasur zili. I flet mosha, xhanëm.

Thënia e tij, më futi në mendime. Fillimisht, trashëgimia kulturore qytetare është një vlerë e madhe, të cilën duhet ta marrim me kujdes nga më të moshuarit, në botën e të cilëve, termat islame përbëjnë natyrën e jetës së përditshme. Janë burimi a themeli i kulturës së natyrshme qytetare.

Ndërkohë, m'u kujtua një plakë e vjetër katolike në zonën e Rrjollit, në Velipojë, disa vite më parë. E kërrusur, thatanike, me rroba të zeza, me një torbë dhe një biçim bastuni, ku mbështetej. Kushedi sa vite mbante mbi supe. Veç Zoti i saj e dinte...

Një zonjë muslimane, aty afër, prej atyre që trashëgojnë kulturën dhe shpirtin e qytetarisë së vjetër shkodrane, (qytetarinë tipike muslimane), e ftoi të ulej, të pushonte... I solli një gotë me ujë të ftohtë, si për t'i larguar rreshkimin e asaj paraditeje të nxehtë dhe teksa mori t'i bënte një "kafe tarnake", nisi ta pyeste...

Më tërhoqi vëmendjen një fjali e shkurtër e plakës së moshuar... "M'asht naksu shikimi". E mbajta shënim, bashkë me datën, vendin dhe emrin e zonjës plakë. "Naksimi", është fjalë me prejardhje arabe, i thonë pakësimit. Pra, e gjora plakë ankohej se nuk shihte më si dikur, kishte nevojë për gjyslykë, ndonëse nuk mbante syze...

Naksimi i shikimit kishte bërë punën e vet, kishte lënë gjurmë në fytyrën e gruas fisnike, që teksa mrrolej për të parë më mirë, nuk hezitonte të nxirrte ca uf-e nga thellësia e gjoksit... Sikur çlodhej, teksa uf-et i dilnin për të mos u kthyer më...

M'u kujtua edhe një burrë besimtar, diku nga zona e Postribës, që teksa fliste me të rinjtë përreth, e kishte zakon t'u fërkonte shpatullat e t'u thoshte: "He, asllan, asllan"... (Kjo shprehje më sjell përherë ndër mend abetaren e Hafiz Ali Korçës dhe tregimin e shkurtër: "Asllani dhe dhelpra"... E kam parasysh si tani.)

Ajo që dua të them me këto rreshta, është nxitja për ta ruajtur trashëgiminë e vjetër të terminologjisë orientale në të shkruar e në të folur, në shqipen tonë të shtrenjtë. Jo, vetëm kaq. Por, unë besoj se ne e kemi për detyrë ta mbledhim këtë trashëgimi, sidomos nga më të moshuarit, në fjalët e të cilëve flen urtësia...

Natyrshëm, dikush mund të më thotë se kësaj trashëgimie ia ka dhënë hakun si duhet studiuesi Tahir Dizdari në kryeveprën e tij, "Fjalori i orientalizmave". E di, është një punë madhështore e papërsëritshme, nga një studius poliglot e poliedrik.

Dhe, më mirë sesa imamët dhe thirrësit islamë, që takohen përditë me njerëzit, flasin e komunikojnë pa fund, këtë nuk mund ta bëjë askush...

Nga fundi i bisedës me burrin e vjetër intelektual shkodran, na u bashkua edhe "maragjyli", bashkë me "drandofillen e Hafiz Musasë"...

Imam Muhamed B. Sytari
Shkodër, 2 mars 2016.

 

---