“Përfito nga pesë gjëra, para pesë të tjerave…”

Të gjitha falënderimet e plota dhe madhështia absolute i takojnë vetëm All-llahut, Krijuesit Fuqiplotë. Atij që është Një dhe i Vetëm, që nuk ka nevojë për asgjë dhe askë, që nuk ka lindur prej kujt as ka lindur kush prej Tij, që nuk ka shoqe, as bij, as bija. Asgjë nuk i përngjet Atij! All-llahu, El-Vahidul-Ehad, që ishte para se të ishte gjithësia, që është dhe do të jetë edhe kur të mos jetë më asgjë.

I Vetmi, Pushtetploti, i Cili urdhëron në Kur’anin Famëlartë: [“Thuaj: “Cili send ka dëshminë më të madhe?” Thuaj: “All-llahu është dëshmues mes meje e jush, e mua më është shpallur ky Kur'an që me të t'ju tërheq vërejtjen juve dhe atij që i komunikohet (dhe të gjithë atyre që vijnë pas jush deri në ditën e kiametit). Ju, a po dëshmoni se pos All-llahut ka edhe zota të tjerë?!” Thuaj: “Unë nuk dëshmoj!” Ai është vetëm Një Zot dhe unë jam i pastër nga ajo që ju i shoqëroni!”][1]

Salavatet dhe përshëndetjet më të përzemërta, ia dërgojmë zotërisë tonë, Hz. Muhammedit (a.s), i cili thoshte: “Përfito nga pesë gjëra para pesë të tjerave: nga jeta para vdekjes, nga shëndeti para sëmundjes, nga boshllëku para angazhimit, nga rinia para pleqërisë dhe nga pasuria para varfërisë”.[2]

Të nderuar vëllezër dhe motra besimtarë,

Në përditshmërinë e aktivitetit të tij, secili prej nesh është i ftuar të meditojë dhe të reflektojë me veten e tij rreth këtij hadithi të shquar. Nëpërmjet tij, i Dërguari i All-llahut, Hz. Muhammedi (a.s), na fton të mendojmë dhe të shfrytëzojmë jetën, shëndetin, kohën e lirë, rininë dhe pasurinë, për të dëshmuar cilësi besimi dhe përkushtimi ndaj Zotit, në çdo etapë të jetës tonë.

Në shpjegimin e këtij hadithi, Imam Mennavi, ndër të tjera thekson: “Përfito nga pesë gjëra para pesë të tjerave”, dmth: veproji pesë gjëra para se të ndodhin pesë të tjera. “nga jeta para vdekjes”, dmth: përfito nga ato gjëra që do të sjellin dobi pas vdekjes, sepse kush vdes, ndërpritet vepra e tij… “nga shëndeti para sëmundjes”, dmth: shfrytëzo punën në gjendje shëndeti… “nga boshllëku para angazhimit”, dmth: shfrytëzo kohën e lirë në këtë botë, përpara se të angazhohesh me hallet e jetës së përtejme… “nga rinia para pleqërisë”, dmth: shfrytëzo shfaqjen e nënshtrimit ndaj Zotit në gjendje aftësie, para se të sulmohesh nga mosha e thyer dhe të pendohesh për atë që ke lënë pa bërë në hak të All-llahut. Dhe, “nga pasuria para varfërisë”, dmth: shfrytëzo dhënien e sadekasë nga pasurisa jote, përpara se të vijë një gjendje varfërie…”.[3]

Në realitetet e sotme të botës islame, të gjithë ne jemi të ftuar të përfitojmë nga ky hadith, duke e bërë atë një stacion të rëndësishëm ndryshimi në jetë. Dmth, sot, kur të shkosh në shtëpi, mundohu të bësh një përllogaritje të mënyrës sesi sillesh me kohën tënde, me shëndetin tënd, me rininë dhe forcën tënde. Llogarit, sa orë në ditë lexon? Sa orë në ditë punon, për të ndihmuar familjen tënde a për të fituar nga puna e hallallit? Sa orë a minuta i kushton shëndetit tënd dhe mbajtjes së trupit në gjendje aktive? Si je me adhurimet ditore? I fal pesë namazet? Po namaz nate? Po tehexhud? Ke një vird të përditshëm dhikri, ku ulesh dhe ndjehesh si Imam Neveviu (631-676), që thoshte: “e kishte marrë malli nefsin tim për të bërë dhikër”[4], pasi kishte kaluar një sëmundje, që e kishte ndërprerë nga aktiviteti i përditshëm? A je prej atyre, për të cilët thuhet, se: “Gjëja më e shtrenjtë për të ishte koha e tij?”[5], siç thonin për Shejkhul-Islamin e kohës, Imam Neveviun? A të pengon gjë për të dhënë, sadopak, për hatër të Zotit dhe fitimit të pëlqimit të Tij, nëpërmjet rrugëve të sadekasë? Etj, etj pa fund. Pra, ky hadith është një peshore, në të cilën, secili duhet të vendosë veten, për të parë sesa musliman i rregullt dhe i dobishëm për veten dhe rrethin e tij është!

Të dashur vëllezër dhe motra besimtarë,

Po lexoja disa pasazhe nga jeta e sahabiut të dashur Muadh ibni Xhebel (r.a), sahabiu, për të cilin, Resulull-llahu (a.s) thoshte: “… dhe më i dituri i ymmetit tim për hallalin dhe haramin, është Muadhi”[6]. Subhanallah, sa e mrekullueshme është lutja, me të cilën i drejtohet All-llahut, në ditën e fundit të jetës së tij, ky dijetar i shquar në mesin e sahabëve.

Transmetohet, se kur iu afrua vdekja, Muadhi (r.a) pyeti: “A është bërë sabahu?” I thanë: “Jo”. Pak më vonë erdhën dhe i thanë: “U bë sabahu”. Ai tha: “Eudhu bil-lahi[7] nga një natë, sabahu i së cilës të çon në zjarr! Mirë se vjen o vdekje, mirë se vjen! Vizitor i rrallë. I dashur, që vjen në varfëri! All-llahumme unë të jam frikësuar tërë jetën, ndërsa sot kam shpresë në Ty! All-llahumme, Ti e di se unë nuk e kam dashur këtë botë as jetëgjatësinë në të për rrjedhën e lumenjve, as për mbjelljen e pemëve, por, vetëm për etjen e ditëve të nxehta, përpëlitjen në orët e urisë dhe afrimin me dijetarët, në gjunjë, në hallkat e dhikrit”[8]

Ne si shoqëri islame, kemi nevojë të përhershme për përvetësimin e këtij hadithi në jetën tonë, sidomos në marrëdhëniet e ndërtimit të personalitetit të muslimanit në veten tonë. Sepse periudha e ndërtimit të personalitetit të muslimanit, mund të jetë shumë më e gjatë sesa mendon dikush. Normal!

Nuk bëhesh musliman vetëm se ke thënë shehadetin dhe ke mësuar dy a dhjetë sure, ke agjëru një a pesë Ramazane, ke shku në haxh a ke dhënë zekatin. Këto, janë shtyllat e ndërtimit. Unë flas për moralin, për sjelljen, për shfrytëzimin e kohës, për bujarinë, për respektin dhe dashninë e pakufijshme ndaj dijes dhe dijetarëve, për marrëdhënien me hallallin dhe haramin në jetën e përditshme, për ruajtjen e gjuhës, për “shenjtërimin e kohës”, për qetësinë dhe ruajtjen e dinjitetit etj.

E dini si? Ja, Imam Bukhariu (194-256), i cili thoshte: “Unë shpresoj ta takoj All-llahun dhe mos të më llogarisë se kam përfolur njeri!”[9], sepse thoshte për veten e tij, se: “Nuk kishte përfolur njeri qëkur kishte mësuar se gibeti ishte haram”[10]

Ja, përpara kolosit të hadithit, korifeu i fikhut; Imami i jonë, Ebu Hanife Numani (80-150), për të cilin thuhej se kur shpenzonte nga pasuria e tij për të varfërit dhe nevojtarët, u thoshte: “Falënderojeni All-llahun e Madhëruar, sepse kjo është nga pasuria e Tij, që po jua jep. Këto janë fitimet e mallit tuaj, që All-llahu i bën të vërshojnë nga duart e mia”[11]

Pra, bujaria e tij dhe modestia në bamirësi, ishte shembull për njerëzit. Po, se është bukur, kur imami, hatibi, myftiu, a kushdo që rend në botën e udhëzimit drejt vlerave të besimit, të jetë shembull bujarie, që jep nga ajo që i ka dhënë Zoti, pa pasur frikë varfërinë dhe pa kërkuar asnjë falënderim për bamirësinë e tij.

Edhe një shembull të fundit në këtë pikë: Për dijetarin e madh dhe të shquar, Ibn Xherir Et-Tabari (223-310), mufesirin e Kur’anit, historianin e pashoq, muhadithin, fakihun, usulitin, gjuhëtarin, poetin, muxhtehidin absolut, një nga dijetarët më të mëdhenj të historisë së njerëzimit, thuhet se: “Disa nga nxënësit e tij, llogaritën ditët e jetës së tij, nga mosha e pjekurisë deri në vdekje, në moshën 86 vjeç, pastaj i pjesëtuan këto ditë me numrin e faqeve të librave të shkruar prej tij. Rezultati ishte: katërmbëdhjetë fletë (28 faqe) shkrim në ditë! Kjo, sigurisht nuk i ndodh një krijese, vetëm se me një përkujdesje të veçantë nga Krijuesi!”[12]

Vëllezër dhe motra,

Dëshira ime është që rinia e pranishme në xhami (e aq më tepër ata të rinj muslimanë jashta xhamive), të kenë shembuj udhëzimi në jetë, të shfrytëzojnë maksimalisht kohën me gjëra të dobishme dhe të mos lejojnë pesimizmin të afrohet në dyert e zemrës së tyre. Është e vërtetë se realitetet e sotme shqiptare, mbajnë erë pesimizmi, erë mungesë prespektive e ndërtimi, por muslimani e ka të ndaluar pesimizmin në jetën e tij! I riu musliman, nuk mund të jetë pesimist, Islami ia ndalon atë!

Në jetën e brezave të shkuar, ka pasur vuajtje dhe pengesa të shumta e të panumërta, por marrëdhënia e dijetarëve dhe njerëzve të ruajtur, me kohën, ka qenë dhe mbetet pikë referimi. Fjala bie, sahabiu i nderuar Abdull-llah ibn Mes’ud (r.a), thoshte: “Nuk jam penduar për ndonjë gjë në jetë, si pendimin që kam pasur për një ditë, që i ka perënduar dielli, më është pakësuar exheli e, puna ime nuk është shtuar në të”[13]

Ja, Hafizi Ibn Asakir (499-571), damaskeni që i la bibliotekës së botës islame vepra pa fund, ku përmenden: “Historia e Damaskut”, në 80 vëllime! Mbi 50 vepra të shkruara, në mesin e të cilave spikat: “El-Erbainel-Buldanijje”[14], ku ka mbledhur katërdhjetë hadithe, nga katërdhjetë dijetarë, nga katërdhjetë qytete.

Mësuesit e tij numërohen deri në 1300, prej të cilëve 80 e ca, gra. Ai bënte hatme Kur’anin një herë në javë, ndërsa në Ramazan, për çdo ditë. E kalonte zgjuar me adhurime e dhikër natën e Gjysmës së muajit Shaban, por jo vetëm. Në Bagdad njihej si: “Pishtari i zjarrit”, Ndriçuesi!

Imam Neveviu, thoshte për të: “Ai është Hafizi i Shamit (Damaskut e përtej), madje Hafizi i botës, Imami absolut, i besueshmi, i qëndrueshmi”[15]

All-llahut të Madhëruar i lutem ta begatojë jetën tonë, ta gjallërojë atë me përmendjen e vazhdueshme të Madhërisë së Tij!

Të na japë begati në shëndetin tonë dhe të na forcojë në rrugën e Thirrjes dhe Shërbimit ndaj Fjalës dhe të Vërtetës së vetme, që buron prej Tij!

Ta pasurojë kohën tonë me shfrytëzimin e saj, aty ku është dobia për fenë, jetën, rrethin dhe shoqërinë tonë!

Ta ruajë rininë tonë nga devijimi, femohimi, imoralitetit dhe shthurrja. Ta mbrojë rininë tonë nga lëngatat e kohës dhe ta bëjë atë shembull në dije, edukatë, moral, përparim e drejtim!

Ta begatojë pasurinë tonë dhe ta mbrojë hallallin tonë nga harami dhe hijet e tij! Amin!

Imam Muhamed B. Sytari
Myfti i Zonës Shkodër
(Hytbe e mbajtur në xhaminë e fshatit Guri i Zi )
Shkodër, më 13 shkurt 2015

[1] Kur’ani, El-En’am: 19.
[2] Hakimi, nga Ibni Abbasi (r.a).Etj.
[3] Muhammed Abdurrauf El-Mennavi, “Fejdul-Kadir”, botimi i parë, Bejrut, 1996, vëllimi i dytë, f. 20-21.
[4] Abdulgani Ed-Dakr, “El-Imamun-Nevevi”, botimi i pestë, Damask, 2005, f. 100.
[5] Abdulgani Ed-Dakr, vep. e cit., f. 151.
[6] Transmetuar nga Tirmidhiu, nga Enes ibn Malik (r.a).
[7] Në shqip: Kërkoj mbrojtjen e All-llahut.
[8] Ibn Kudame El-Makdisi, “Er-Rikkatu vel-Buka”, botimi i tretë, Damask, 2014, f. 253.
[9] Abdussettar Esh-Shejkh, “El-Imamul-Bukhari”, botimi i parë, Damask, 2007, f. 81.
[10] Abdussettar Esh-Shejkh, vep. e cit., f. 20.
[11] Vehbi Sulejman Gavoçi, “Ebu Hanifeten-Nu’man”, botimi i dytë, Damask, 2014, f. 79.
[12] Shejkh Abdulfettah Ebu Guddeh, “El-ulemaul-uzzab”, botimi i gjashtë, Bejrut, 2008, f. 58.
[13] Shejkh Abdulfettah Ebu Guddeh, “Kimetuz-zemen indel-ulema”, botimi i dhjetë, Bejrut, 2002, f. 27.
[14] Me përafërsi, mund të përkthehet edhe si: “Hadithet e katërdhjetë qyteteve”.
[15] Të dhënat për Hafiz Ibni Asakirin i kam përmbledhur shkurtimisht nga burimi i lartpërmendur. (Shejkh Abdulfettah Ebu Guddeh, vep. e cit., fq. 95- 99).