(Duke lexuar librin e ri të vëllait të dashur Imam Didmar Faja, “Shprehi dhuntitë e Zotit tënd!”)
 

Imam Muhamed Sytari
Myfti i Zonës Shkodër

Para pak ditësh, një mik i heshtur më dhuroi një libër, në dedikimin e të cilit shënohej: “Me u dashtë asht bukur, ama me kenë mik asht tjetër, tjetër gja…”. Bukuria e kësaj dhurate ishte se ajo bashkonte në një atmosferë dashurie besimi dhe miqësie të vjetër, dhuruesin, mua dhe autorin e librit. Nëpërmjet saj, u bëmë, si të thuash, si një bashkësi tredimensionale, që bashkoi sinqeritetin, miqësinë dhe respektin e ndërsjellët në mes nesh.

“Shprehi dhuntitë e Zotit tënd!”, është libri më i ri nga duart, mendja dhe shpirti i vëllait të dashur dhe mikut të vjetër, Imam Didmar Faja, prijës i Qendrës Shqiptare-Amerikane në Phoenix, AZ - ShBA, botim i Shtëpisë botuese “Progresi”, Shkodër.

Librin në fjalë e lexova me shumë dëshirë dhe kënaqësi, si të ishte një ndenje e këndshme besimi dhe miqësie me autorin dhe botuesin… Aty, të tre së bashku u bashkuam në rreshtat e librit, ku gjetëm veten dhe dëshmuam mirësinë e madhe të shprehjes së dhuntive të Zotit…
           
Ky libër, në të vërtetë, është një përmbledhje shumë e dobishme, kryesisht e ligjëratave të mbajtura nga imami i nderuar (autori i librit) në xhaminë dhe komunitetin e tij, në Arizona. Me fjalë të tjera, është një botim që i shërben më së miri të gjithë imamëve dhe prijësve të ndryshëm fetarë muslimanë, që duhet medoemos të arkivojnë gjurmët e tyre, duke kontribuar njëkohësisht në ngritjen intelektuale dhe besimore të komunitetit dhe bashkësisë fetare, nëpërmjet shkrimit dhe leximit.
           
Libri, përshkohet nga boshti i mirënjohjes ndaj Zotit dhe falënderimit për mirësinë e Tij ndaj autorit, i cili shprehet se: “që në fëmijëri, Zoti (xh.sh), më ka dhënë mundësinë të qëndroj afër dijetarëve dhe njerëzve të ditur…” – (fq. 85). Këtë mirënjohje e konkretizon që në hyrje të librit, të cilin ia dedikon pikërisht këtyre njerëzve të ditur, që i cilëson si mësuesit e tij të dashur: “të cilët më edukuan me diturinë dhe ndjenjat shpirtërore islame dhe kombëtare” – (fq. 5) dhe përmend në mes tyre, të nderuarit rahmetlinj: H. Sabri Koçi, H. Ahmed El-Haxh El-Ali, Shejkh Vehbi S. Gavoçi etj.
           
Autori e shpreh qartë se qëllimi i botimit të këtij libri të ri është: “fitimi i kënaqësisë së Zotit dhe kontribut modest në përhapjen e dritës islame, detyrë kjo për çdo besimtar dhe besimtare” – (fq. 9).
           
Është me shumë rëndësi për lexuesin të kuptojë se autori, në këtë libër, ka përzier interpretimet tradicionale me shpirtin mistik të botimeve të vjetra të korifejve të fesë islame në dije, si: Imam Gazali, Imam Razi, Imam Kushejri, Mevlana Rumi etj, duke i dhënë një shije të mrekullueshme intelektuale dhe shpirtërore temave të trajtuara me finesë në 190 faqet e tij.

Në këtë vështrim analitik të librit, kam dëshirë të ndalem në disa momente, që gjykoj se janë të një rëndësie të veçantë në këtë libër dhe, njëkohësisht përkthejnë më së miri metodologjinë e kërkimit shkencor, teologjik dhe intelektual të autorit.
 
1. Bota e besimit.
Në këtë pikë, autori tërheq vëmendjen e dëgjuesve të ligjëratave të tij dhe lexuesit në libër drejt faktit se: “Të dërguarit, evlijatë dhe dijetarët e Allahut janë ata që i kujtojnë njeriut origjinën e shpirtit të tij, kthjelltësinë. Ka dhe nga ata shpirtra, uji i të cilëve është përzier aq shumë me dhé, saqë nuk arrijnë të kujtojnë kthjelltësinë e tyre” – (fq. 13).

Ky është një konstatim sa i thjeshtë, aq i thellë, që e bën lexuesin të hyjë në një botë reflektimi, për të analizuar veten, besimin dhe sjelljen e tij në raport me vetë besimin dhe fenë, në jetën e përditshme. Këtë, autori e konkretizon edhe me fjalët e tij se: “Besimi i patundur dhe i shoqëruar me punë të mira është diell në errësirë për myslimanin dhe argument që shpirti i tij ka jetuar gjithmonë me Realitetin…” – (fq. 14).
 
2. Balanca në fé.
“Balanca në fe, – vazhdon autori, - vjen nga besimi dhe besimtari gjithmonë i balancon punët e tij. Ai nuk është ekstremist dhe e di se ekstremi të dërgon në humbje. Ai nuk bëhet aq i lëshuar sa të braktisë normat e Islamit, as nuk i kryen këto norma, i sforcuar duke dëmtuar shëndetin e tij dhe duke mos përmbushur në fillim të drejtat ndaj vetes dhe pastaj ndaj të tjerëve” – (fq. 18).

Është me vend, të flitet sot nëpërmjet mediumeve të ndryshme islame, rreth mesatarizmit a balancës në fenë tonë. Për faktin, se ditë pas dite, shtimi i dritareve të marrjes së informacionit, shoqëruar me gjendjen e varfërisë dhe padijes, ka arritur të krijojë në mendjen e shumë muslimanëve (dhe jo vetëm) perceptime të gabuara rreth fesë së tyre. Ky fakt, në vetëvete, është një ndër shkaktarët e shfaqjeve të gabuara në realitetet besimtare, që krijojnë prishje të balancës dhe devijim nga rruga e mesatarizmit, me të cilën u dërgua Zotëria i bijve të Ademit.
 
3. Ndjekja e traditës së Profetit (a.s).
Kur flet për këtë pikë, duke e renditur nën një kryetitull të madh: “Shenjat e dashurisë ndaj Profetit Muhammed (a.s)”, autori ndalet tek një fenomen, që lidhet në logjikë me mungesën e balancës në fé, atë të keqperceptimit të vetë Traditës Profetike dhe si pasojë edhe keqpraktikimin e saj.

Thotë: “Ka shumë nga ata që pretendojnë se e duan Muhammedin (a.s), por nuk praktikojnë traditën e tij. Si mund ta duash atë pa ndjekur udhëzimet e tij? Ka edhe nga ata që ndjekin sekondaret dhe lëjnë mënjanë primaret e traditës së tij, ose marrin vetëm atë çfarë u intereson atyre. Për shembull: Ka nga ata që i kushtojnë vëmendje masës së pantallonave dhe e kanë hedhur pas krahëve vëllazërimin midis besimtarëve” – (fq. 26).

Në një farë mënyre, ai nxit thellimin në dije dhe nevojën e interpretimit të saktë të traditave profetike, duke mos neglizhuar shkallën e rëndësisë së veprimeve mbi këtë bazë.
 
4. Nevoja e bashkëpunimit ndërfetar.
Autori sjell në vëmendjen tonë një eksperiencë shumë pozitive të dëshmuar prej tij në ShBA, bashkëpunimin e liderëve fetarë për të arritur sa më shumë në eliminimin e paragjykimit, urrejtjes dhe diskriminimit në emër të fesë në shoqëri.

Në realitet, kjo është një thirrje kur’anore, ku Zoti i gjithësisë porosit që të debatohet e të dialogohet në më të mirën e mënyrave me pasuesit e Librave të Shenjtë. Në një pjesë të librit, autori sjell në vëmendjen tonë konkluzionet e takimit të ndodhur në datën 10 mars 2011 në mesin e drejtuesve fetarë myslimanë, të krishterë dhe hebrenj në shtetin e Arizonës.

Përmend pohimin e tyre të përbashkët të shtatë pikave, për të cilat dëshmon se: “Ne i pohojmë këto shtatë deklarata dhe mund t’ia shpërndani çdokujt, kudo”. Është me rëndësi të citoj nga mesi i tyre pikën e parë, ku përmendet se: “Angazhimi ynë në bashkëpunim për paqe, nuk do të thotë se ne zgjidhim diferencat në besimet tona të lashta, duke krijuar “Një fé” imagjinare të botës. Përkundrazi, do të thotë që çdo bashkësi fetare kërkon t’u qëndrojë besnike besimeve të veta të lashta dhe të gjejë brenda këtyre besimve burimet për të bashkëpunuar me njëri-tjetrin me dashuri dhe respekt…” – (fq. 42).

Në fakt, kjo temë në vete, meriton një përkushtim më të madh nga të gjithë ne, duke u përqendruar te nevoja e zhvillimit të takimeve të ndryshme ndërfetare në drejtim të ruajtjes dhe forcimit të mëtejshëm të frymës së bashkëpunimit ndërfetar në vendin tonë. Personalisht mendoj se ka shumë për të bërë në këtë drejtim, sidomos nga njerëzit e specializuar në shkencat teologjike, që duhet të jenë prijës në këtë drejtim, me urtësi, ndjenjë besimi dhe vlerësim të situatave të ndryshme në shoqëri.

Është shumë me vend të përmendet pika e katërt e deklaratës së nënshkruar nga drejtuesite lartpërmendur fetarë në Arizona, ku vihet theksi te qëndrimi unanim kundër: “të gjitha formave të persekutimit fetar ndaj hebrenjve, të krishterëve, myslimanëve apo dikujt tjetër” – (fq. 43). Kjo është një temë që duhet zhvilluar maksimalisht në vendin tonë dhe në trojet e tjera shqiptare, ku prej dekadash nuk është pastruar akoma njolla e persekutimit fetar.
 
5. Dimensionet e brendshme të namazit.
Me shumë elokuencë dhe stil gazalian, Imam Didmar Faja trajton dimensionet e namazit, shtyllës kryesore të fesë islame. Duke iu referuar “Ihjasë” së famshme të Imam Gazaliut, ai thekson se: “drejtimi nga Qabja simbolizon jo vetëm drejtimin e trupit tënd ndaj saj, por edhe largimin e zemrës nga ço gjë tjetër dhe drejtimin e saj nga Allahu (xh.sh)… Ulja e kokës dhe shikimi poshtë, është kujtesë për zemrën që të qëndrojë me modesti dhe larg nga mendjemadhësia…” – (fq. 55).

Pa dyshim se kjo temë, meriton një lexim të qetë, shoqëruar me meditim dhe reflektim rreth marrëdhënies që ne kemi pesë herë në ditë me faljen e namazit.
 
6. Kujdesi për mjedisin.
Një temë shumë e rëndësishme, nëpërmjet së cilës dalin në pah shumë elementë të madhështisë së Islamit dhe gjurmëve qytetëruese të hz. Muhammedit (a.s) në edukimin e shoqërisë për respektimin e të drejtave legjitime të çdo krijese, përfshi kafshët.

Teksa ndalem te kjo temë, mendoj: Nëse në fenë islame, që para 14 shekujsh është folur në shumë raste, si në Kur’an, ashtu edhe në Traditën Profetike, për të drejtat e kafshëve, po të drejtat e njeriut, për të cilat feja islame akuzohet shpesh për shkelje e dhunim?!

Normalisht, padija dhe tendenca përçudnuese e fakteve konkrete, nuk mund të mos akuzojë dritën për errësirë!? Në këtë kontekst, autori shkruan dhe vërteton se: “Profeti (a.s) e ndaloi vrasjen e kafshëve së koti dhe tha se ai që vret një zog për dëfrim, zogu do kërkojë të drejtën e tij nga ai njeri në Ditën e Gjykimit…” – (fq. 58), duke folur gjerësisht edhe për ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit të gjerë.
 
7. Droga dhe dëmet e saj.
Kjo është një temë, reth së cilës autori ka shkruar me shumë maturi, duke e dëshmuar veten edhe si një njohës i mirë i realiteteve të shoqërisë së tij, si pjesë e misionit të shenjtë që mban mbi supe.

Kur flet për fatkeqësinë e përdorimit të drogës, sidomos nga të rinjtë dhe nxënësit e shkollave, ai tërheq vëmendjen e lexuesit për dëmet që sjell ajo, ndalimin e afrimit të muslimanit pranë çdo gjëje të dëmshme në jetë, si dhe qëndrimin islam ndaj këtij fenomeni vrastar. Autori flet edhe për simptomat, dëmet dhe mënyrat e parandalimit të drogës në shoqëri. (Të shihet në fq. 166-168).

Në faqet e këtij libri, lexuesi mund të gjejë edhe shumë tema të dobishme, nëpërmjet të cilave do të ketë mundësi të zgjerojë horizontet e tij në lidhje me: Namazin, agjërimin, vlerat e xhumasë, ruajtjen e gjuhës, veshjen në Islam, rëndësinë e dijes, vlerat e kohës, vetëpërmbajtjen nga zemërimi, Hixhretin, Natën e Beraetit, tregëtinë e ndershme etj.

Me mbarësi të Zotit, ky libër përmban vlera dhe dije, urtësi dhe analiza të dobishme, sidomos për imamët tanë, teologët, intelektualët dhe besimtarët në përgjithësi.

Autorit i uroj suksese dhe e përgëzoj për këtë hap të rëndësishëm në rrugën e gjatë të afirmimit të tij si një prijës i urtë dhe i ditur, në gjurmët e prijësve te shquar të muslimanëve shqiptarë të Amerikës, si: Salih ef. Myftija, Imam Vehbi Ismaili etj, të cilët bashkuan dijen dhe atdhedashurinë në faltoren e shpirtit, të përulur para Njësimit të Zotit dhe Vullnetit të Tij për t’u dëshmuar si thirrës drejt dhuntive të Zotit...

Shkodër, më 20 tetor 2013