Në një prej shënimeve të tij, Hoxha i jonë Vehbi Sulejman Gavoçi shkruan: "Nuk themi si disa njerëz që mësuesi është qiri që digjet për të ndriçuar rrugën e të tjerëve, jo, jo; ai është dritë që u ndrit rrugën të tjerëve, derisa rron vetë, ai vazhdon të mësojë e të edukojë derisa e lë këtë jetë".[1]
           
Gjatë punës dhe studimeve të mija disa mujore në kërkim të gjurmëve të “tetovaliut”, Hafiz Qamil Abdyli (Tresi), kam arritur të argumentoj se edhe Zotëria e tij i përkiste këtij grup njerëzish që rrezatojnë mirësi e besim sa janë të gjallë, kthehen në visare udhëzimi edhe pasi kanë kaluar nga kjo botë.
           
Imam Kushejriu, duke folur mbi sakrificën, durimin dhe angazhimin e myslimanit në rrugën drejt fitimit të kënaqësisë së Krijuesit, (detaje që lexohen dukshëm në jetën dhe veprën e këtij Hoxhe të nderuar shqiptar) shkruan: "Kam dëgjuar Mësuesin Ebu Ali Dekkâk duke thënë: "Ai që e zbukuron të jashtmen e tij me anë të sakrificës (muxhahede), do t'ia zbukurojë All-llahu të brendshmen e tij me anë të shfaqjes (mushahede). Dhe dije se kush nuk e fillon këtë rrugë me sakrificë, nuk mund të gjejë këtu, as edhe një qiri që t'i ndriçojë rrugën".[2]
           
Sot, teksa së bashku nderojmë kujtimin e Hafiz Qamil Tresit, është e udhës t’i tërheqim vëmendjen njëri-tjetrit drejt madhështisë së shfaqjes së hoxhallarëve tanë të nderuar, që e kaluan jetën me durim e sakrificë, në rrugën e udhëzimit të hallkut, në kërkim të pëlqimit të Hakut!
           
Sot, në listën e gjatë të njerëzve të shquar e me kontribute vlerash të qytetit tonë të dashur Shkodrës, shtohet edhe një Hoxhë i nderuar që trashëgoi dijen, edukatën, moralin dhe besën e mësuesve të tij, Hoxhallarëve më të shquar të Shkodrës së mes shekullit të XX-të.
           
Sot, teksa dëshmojmë nderimin e Hafiz Qamil Tresit, dëshmojmë njëkohësisht nderimin e mësuesve, Haxhi Muhamed Bekteshi, Hafiz Sabri beg Bushati etj, e nxënësve të tyre të nderuar si: Hafiz Sabri Koçi, Hafiz Sulejman Kraja, Hafiz Ali Shoshi etj, që mbartën mbi supe amanetin, që lidhi kohën e tyre me gjurmët dhe dritën e Resulull-llahit (a.s).
           
Teksa punoja për përgatitjen e një botimi mbi jetën dhe gjurmët e Hafiz Musa Hoxhës, bashkëkohës dhe shok dersi më Hafiz Qamil Tresin, e pyeta: "Hafiz, çfarë mungon sot, në krahasim me kohën tuaj? Ai, më buzëqeshi, rregulloi çallmën e tij dhe mori të fliste. Tha: "Tash ka ma shumë libra se at'herë. Edhe miradí ka ma shumë se at'herë. Por, sot mungon... A e di se çfarë mungon? E kam shumë kasavet, po jua tham: Kam lexu para shumë kohësh një rivajet, ku Resulull-llahi, duke përmendur shenjat e kiametit, ka thanë: "Ngrihet dituria, shtohet injoranca, shtohet kurvnia dhe ndërtohen xhamitë duke qenë harab përbrenda"... Kjo mungon sot, frika e Zotit dhe forca e besimit!"…
           
Jam i bindur se edhe Hafiz Qamil Tresi, do ta kishte këtë kasavet në këtë kohë, ku hipokrizia, servilizmi e oportunizmi janë kthyer në cilësi dalluese të njerëzve që duan të ecin përpara në këtë realitet plot llum mosbesimi, afetarizmi e tendence vrastare për të ndryshuar identitetin dhe shpirtin… Por, shpirti nuk ndryshohet, nuk shitet, nuk tjetërsohet…
           
Në fund: Më lejoni t’i drejtohem kujtimit dhe shembullit të Hafiz Qamil Tresit me këto vargje të poetit Abdul Hak Hamiti[3], që ia kushton Hoxhë Tahsinit. Dëshmojnë në pak rreshta filozofinë e jetës dhe veprës së tij:

Koha jonë është koha e humbjeve vallë
e njerëzve të rrallë e të mëdhenj?

            Ja, Hoxhë Tahsini paska ikur pa kthim,
            përsosuria qenka fikur e qenka zhdukur.

O Zot, Ç'qe kjo? Ai qe një i varfër,
që rronte në vetmi.

            Qe i përvuajturi, që ia përbuzën mendimet,
            urtak dhe mjek i sëmurë i vetvetes.

Nga të paktit që ishte pak a shumë afër Zotit,
nën kupën qiellore i vetmi në qëndresë.

            Se tërë skamja e tij përrallore qe vetëm biblioteka,
            dëshmia më bindëse për të vërtetuar varfërinë e tij.

Fytyrën nuk ia tregoi nën vel dashuria,
kjo e dashur tekanjoze qe e Vërteta!

            Dashnori më në fund ndërroi jetë,
            për t'u bashkuar me të dashurën e tij në amshim.

Shkodër, 15 dhjetor 2012
Nga fjala e Myftiut Imam Muhamed Sytari në aktivitetin në nderim të H. Qamil Tresit,
organizuar nga Myftinia Shkodër, më 16 dhjetor 2012.

[1] Vehbi Sulejman Gavoçi, "Mirësjellja islame", Shkodër, 1998, fq, 191-192.
[2] Ebul-Kasim El-Kushejri, "Er-Risaletul-Kushejrijje fi ilmit-tesavvuf", botimi i tretë, Damask, 1997, fq. 98.
[3] Moikom Zeqo, "Syri i tretë- Naim Frashëri dhe Bektashizmi", Tiranë, 2001, fq. 181.