Kohë më parë Imam Muhamed Sytari botoi librin “Madhështia e shpirtit Islam...”.[1]

Përmbajtja e këtij libri është refleks i një ftese nga Qendra Islame Shqiptare Amerikane e Arizonës (AAIC), nga data 31 gusht deri më 4 tetor 2009, ku Imam Muhamed Sytari ishte i mirëseardhur dhe i mirëpritur për të marrë pjesë në aktivitetet fetare me rastin e muajit të madhënueshëm të Ramazanit dhe Fitër Bajramit, të zhvilluara në “Greenway Masjid”, në Phoenix.
           
Njohja me këtë realitet te ri e të largët siç është Amerika, shpesh herë në vetvete i shumë ëndërruar, është tashmë një realitet dhe ti udhëton drejt këtij realiteti, ku e panjohura dhe e njohura janë bashkudhëtarë.

Udhëtimi që përkon me muajin e madhënueshëm të Ramazanit, zbritja në “tokën e lirive”, njohja me qytete të tilla, si: Phoenix, Glendale, Tempe, Gilbert etj., (që autorit të librit iu “kthyen në ditë hixhreti”), njohja me xhematë muslimanë që nuk i ke menduar se mund t’i takosh ndonjëherë në jetë, me xhami, akademi, shkolla e institucione fetare etj., njohja gjithashtu me njerëz që e duan fenë islame, që kontribuojnë me devocion etj.,  - janë pak a shumë në vija të përgjithshme portreti i këtij libri, që në palcën e tij ka mirënjohje e falënderime, mbresa e kujtime, pjesëmarrje e takime të paharruara...; të cilat flasin për dëshmi autentike e përqasjeje,  të cilat fokusohen si vlera të patjetërsueshme në madhështinë e shpirtit Islam.

Në paraqitjen e kujtimeve, autori i këtij libri e paraqet veten në dy pozicione: a) të kundruesit të kujdesshëm për të parë e për të përfituar çdo gjë të vlefshme, duke i fiksuar e përjetësuar në shpirtin e kujtesës. b) si pjesëmarrës aktiv në veprimtari të ndryshme, si “i panjohur” por në fakt i njohur. Këtë shkrirje organike, Imam Muhamed Sytari e pohon kështu: “ditët e kaluara në mesin e muslimanëve shqiptarë në Amerikë u bënë ditët më të veçanta e më të larmishme të jetës sime në shërbim të Thirrjes Islame.”[2] apo “... të përjetoj së bashku me ta (muslimanët shqiptarë, - nënvizimi im) kënaqësitë e një muaji plot besim e shpirt sakrifice.”[3]

Në rrëfimin e tij, sa teologjik aq dhe poetik, Imam Muhamed Sytari paraqitet si një vëzhgues i hollë dhe i vëmendshëm gjatë gjithë përjetimeve të tij në raporte me dukuri të ndryshme të realitetit ekzistues. Kjo ka bërë që në gjithë tekstin e tij, të mbizotërojnë detajet (të shprehura herë në mënyrë të drejtpërdrejtë e herë në mënyrë metaforike) që mbartin e shprehin ngarkesa emocionale dhe funksione, si: të përcaktuesit, të mesazhit e të ndërlidhësit kohor. Doemos rrafshet paraqitës janë të shumtë, por ne po përqendrohemi në disa prej tyre.

-Edhe në këtë udhëtim të largët drejt Amerikës, Imam Muhamed Sytari e ka në shpirt Vendlindjen, Shkodrën e tij të shtrenjtë, herë pas here bisedon me të. Është njohës i mirë i rrënjëve dhe i historisë së saj, i diakronisë dhe sinkronisë së saj. Ja, se si i përshkruan dy figura të rëndësishme me “tharm” Shkodre: “... në po atë vend (Amerikë, - nënvizim im) ku gati një shekull më parë kishte shkelur edhe hoxha shkodran, H. Salih ef. Myftija, në rrugën e shpëtimit të besimit të tij dhe ruajtjes  së dinjitetit të fesë islame dhe identitetit kombëtar nga invadorët xhahilë  që kishin nisur të mësynin njëri pas tjetrit Shqipërinë e pas pavarësisë, në terren, besim e kulturë... Në atë vend, ku dekada më parë ezheristi shkodran, Imam Vehbi Ismaili, kishte shkuar për të realizuar aspiratat e një jete të tërë në shërbim të vlerave fetare islame dhe kombëtare...”[4]

-Personazhet që “lëvizin” në këtë libër janë vizatuar në individualitetin e tyre me mjeshtri ku gërshetohen frytshëm teologjikja me artistiken. Gjatë leximit nuk mund të harrojmë epitetet mbresëlënëse të këtyre njerëzve që i ofruan autorit të librit ngrohtësi, dashuri dhe shpirt Islam. Po përmendim disa: Imam Ditmar Faja, hoxha i përkushtuar ndaj komunitetit të tij; Bardhyl Kosovrasti, aktivisti i zellshëm dhe burri i devotshëm në rrugën e ruajtjes së dinamikës në xhami dhe në qendrën Islame Shqiptare; Ylber Fetahu, burri i urtë dhe dashamirë; Hisa Saiti, shembulli i njeriut të përkushtuar ndaj familjes, shoqërisë e xhamisë, etj.

-Libri ka hapësirën e shpirtit Islam. Ai nis me fjalën e madhërishme Bismil-Lah dhe përfundon (në fakt me një vazhdimësi fjale) të titulluar: “Gjurmë besimi”. Brenda këtyre dy nocioneve bashkëjetojnë dhe udhëtojnë përjetësisht edhe këto sintagma, si: falënderim dhe mirënjohje, Akademia kulturore e Arizonës dhe Shkolla Islame në Phoenix, Namazi i parë i teravisë dhe Dersi i xhumasë, Pasaporta e Resulull-Llahit dhe sofra e komunitetit indian, miq në shtëpinë e një myslimani amerikan dhe Intervista me z. Richard Pedigo, Mevludi në Ramazan dhe Iftari i Natës së Kadrit, Një natë sa një Jetë dhe Selami i fundit i një teravie, Madhështia e një feste që na bashkon të gjithëve dhe... Ishin imazhet e një Shqipërie të Madhe me shpirt Islam.

- Gjatë qëndrimit në Amerikë, çdo ditë dhe ditët e marra së bashku kanë disa konkluzione të rëndësishme e jetike që ka bërë autori duke u ballafaquar me përditshmërinë e tij si vlerë njohëse, progresive e vizionare, por, njëkohësisht përbëjnë themelin mbi të cilën ngrihet godina e librit në fjalë. Ata janë:

1. Dinamika e jetës

2. Hapësirat e shumta si mundësi

3. Harmonia ndërkomunitare

4. Ndjenja e përgjegjësisë.

Këto nocione që kanë dimension identiteti, jetese dhe ardhmërie zbërthehen përmes argumenteve, të cilat kanë një bazë historike e përvojë brezash dhe janë dëshmi e jetës, mësimit dhe realitetit amerikan, ku kontribuojnë në mënyrë të vlertë e të dobishme edhe komuniteti mysliman.

Kjo është arsyeja që autori Imam Muhamed Sytari të gjithë kapitujt e librit i ka vënë në funksion të ruajtjes dhe të zbërthimit të simbolikës së titullit. Një zbërthim i karakterit analitik dhe sintetik, që i japin këtij libri vlerat e një dokumenti jetë e shpresëdhënës gjurmët e të cilit nuk shuhen kurrë, sepse në thelb kanë realitetin jetësor dhe realitetin hyjnor.